Waarom kiezen voor een intuïtieve benadering?

Ons ratio heeft beperkingen

Ons zelfbeeld van een weldenkend mens geeft ons een vanzelfsprekend vertrouwen in de ratio. Een besluit nemen is logisch de argumenten op een rij zetten en uitvoeren wat het beste alternatief blijkt. Zo is het ons geleerd, en we hebben vaak genoeg gemerkt dat het werkt. Een probleem: het werkt niet altijd.

Psychologen waarschuwen voor de beperkingen van de ratio.

Psychologen waarschuwen voor de beperkingen van de ratio. Zoals hersenonderzoek laat zien worden besluiten genomen in de prefrontale cortex van het brein, die een gelimiteerde capaciteit heeft. Als er bij een besluit sprake is van een beperkt aantal afwegingen gaat het prima, maar als te veel factoren een rol spelen, verdwijnt het overzicht. ‘Ons rationele denken verloopt serieel’, zei Bernhard Hommel, hoogleraar psychologie aan de Universiteit Leiden, eerder in Management Team. ‘We kunnen altijd maar één onderwerp tegelijk in ons hoofd houden.

Onbewuste denkprocessen

We kunnen onze aandacht wel razendsnel naar andere onderwerpen schakelen, maar altijd maar één voor één.’ Het woord intuïtie verwijst in de eerste plaats naar denkprocessen elders in het brein, die weliswaar onbewust plaatsvinden, maar daarom niet minder waardevol kunnen zijn. Het limbisch systeem bijvoorbeeld, dat rond de hersenstam ligt, verwerkt razendsnel informatie tot iets wat zich niet laat herkennen als bewust besluit, maar wel een sterke gevoelsreactie geeft. Dat gevoel stuurt ons gedrag, en het is vaak aan te raden om ernaar te luisteren. Als we in gevaar zijn ‘weet’ het limbisch systeem het bijvoorbeeld vaak eerder dan ons bewuste denkvermogen, en brengt het ons lichaam nog zonder dat we er erg in hebben in paraatheid.

De beperkingen van de ratio zijn vooral voelbaar bij gecompliceerde keuzes waarbij veel alternatieven beschikbaar zijn. Bij een onderzoek bij Ikea werden klanten die hun weg zochten door een overvolle vestiging tijdens het winkelen gevolgd, en achteraf geïnterviewd. De klanten die het snelst hun keuzes hadden gemaakt, waren achteraf niet minder maar juist méér tevreden over wat ze hadden aangeschaft. Kennelijk had hun gevoel hen de juiste producten aangewezen.

Kanttekeningen

Bij het volgen van intuïtie horen natuurlijk kanttekeningen. Een terechte waarschuwing is dat je niet al te hard naar je intuïtie moet luisteren als je heel erg graag een bepaalde antwoord wilt krijgen. De ‘wil’ kan de ‘intuïtie’ dan nog wel eens overstemmen. Overigens hoort deze waarschuwing ook thuis in de bijsluiter van de ons intellect. Dat delft ook nog wel eens het onderspit als we iets gewoon erg graag willen.

Een andere waarschuwing bij het gebruik van intuïtie is van biologische aard. Aan de ene kant hebben wij onze intuïtie miljoenen jaren evolutionair ontwikkeld en getest. Anderzijds is de wereld niet meer wat zij ooit geweest is. De moderne postindustriële informatiesamenleving is voor het overgrote deel niet te vergelijken met onze (maatschappelijke) omgeving van honderdduizend, vijfduizend, honderd of zelfs maar vijftig jaar terug. Het is zeer waarschijnlijk dat de levensomstandigheden van de mens sneller veranderen dan biologisch ideaal is. Onze intuïtie zou ons dus zo nu en dan ook best wel eens een verkeerde kant op kunnen sturen.

 Daarom is het extra van belang niet zomaar op onderbuikgevoelens te vertrouwen, maar enige kennis te hebben van methoden en technieken om intuïtie verantwoord in te zetten.

Kortom: Het is verstandig om ratio of intellect te gebruiken bij de inzet van intuïtie. Daarmee wordt het inzetten van je intuïtie ook een vaardigheid die te leren is.

Bron: Peter van Lonkhuyzen uit artikel MT/Sprout, 22 februari 2016

Wilt u een second opinion op uw belangrijkste zakelijke vraagstukken?